ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Designed by Asterias GDG
Ο Δήμος Αγιάσου βρίσκεται στο Νομό Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και αποτελείται από ένα μόνο δημοτικό διαμέρισμα (Αγιάσου), γιατί δεν έχει συνενωθεί με άλλους Ο.Τ.Α.
Σύμφωνα με την εθνική απογραφή πληθυσμού του έτους 2001 έχει πραγματικό πληθυσμό 2.587 κατοίκων. Αποτελείται από τέσσερις (4) οικισμούς με τον παρακάτω αντίστοιχο πληθυσμό:
-
- Αγιάσου 2.498
- Σανατορίου 68
- Καρήνης 18
- Μεγάλης Λίμνης 3
- ΣΥΝΟΛΟ: 2.587
Η Αγιάσος είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στις ανατολικές παρειές του όρους Όλυμπος (968 μ.) και έχει υψόμετρο γύρω στα 500 μ. Στην ορεινή – ημιορεινή περιφέρειά της ανήκουν εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης, δάση και απόκρημνες, δύσβατες περιοχές. Η συνολική έκταση της διοικητικής περιφέρειας του Δήμου Αγιάσου είναι 79.900 στρέμματα.
Ο οικισμός Αγιάσου είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός με το από 19.10/13-11-1978 Π.Δ. (ΦΕΚ 594/Δ΄/13-11-1978).
Η Αγιάσος δημιουργήθηκε στη θέση όπου έφτιαξε τη σκήτη του ο ιερομόναχος Αγάθων ο Εφέσιος, που ήρθε το 802 μ.Χ. από τα Ιεροσόλυμα φέρνοντας μαζί του το εικόνισμα της Παναγίας «Αγία Σιών» και άλλα ιερά κειμήλια. Εκεί το 1170 μ.Χ. χτίστηκε η πρώτη εκκλησία – μοναστήρι, γύρω από την οποία αναπτύχθηκε σταδιακά ο οικισμός.
Η οικονομία της συγκροτήθηκε γύρω από δύο κύριους άξονες : α) τη γεωργική παραγωγή και β) τη βιοτεχνία.
Αξιοθέατα
Η εκκλησία της Παναγίας, βασικός πόλος έλξης όλων των επισκεπτών. Είναι τρίκλιτη βασιλική, περιτριγυρισμένη από ψηλούς τοίχους, αφού παλιά ήταν μοναστήρι. Μέσα στον περίβολό της υπάρχουν το παρεκκλήσιο των Αγίων Αποστόλων, δύο Μουσεία (Βυζαντινό και Λαϊκό), χώροι υποδοχής και φιλοξενίας, αποθήκες, ενοικιαζόμενα καταστήματα, το κτιριακό συγκρότημα του παλιού ξενώνα 65 δωματίων, το Πνευματικό Κέντρο, το διώροφο ξενοδοχείο 14 δωματίων και 28 κλινών και το κωδωνοστάσιο.
Το Λαογραφικό Μουσείο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου που λειτουργεί στο χώρο της αυλής του. Εδώ υπάρχει μια εξομοίωση δωματίου παραδοσιακού Αγιασώτικου σπιτιού. Περιέχει, επίσης, πολύτιμα έργα λαϊκής τέχνης (κεντήματα, υφαντά, ενδυμασίες, παλιά χάλκινα οικιακά σκεύη κλπ), παλιά τιμαλφή από δωρεές πιστών (δακτυλίδια, βραχιόλια, σκουλαρίκια, κουλαγίνες, καρφίτσες, πόρπες κλπ.), παλιά νομίσματα κ.ά.
Το Εκκλησιαστικό Μουσείο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου που λειτουργεί επίσης στον περίβολό του. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια που εκεί εκτίθενται ο Σταυρός με το Τίμιο Ξύλο, τα ιερά λείψανα των αγίων, ιερά Ευαγγέλια και Σκεύη, παλιές κανδήλες (18ου αιώνα), χρυσό κεντητό επιτραχήλιο (16ου αιώνα), χρυσοκέντητα επιμάνικα, ο κεντητός επιτάφιος της Παναγιάς, κεντητά καλύμματα, ένα παλιό προσκυνητάρι, ένα παλιό βενετσιάνικο έπιπλο κ.ά..
Ο “Κήπος της Παναγίας”, μια καταπράσινη και ολόδροση περιοχή με το ιστορικό εξοχικό της κέντρο. Εδώ ο επισκέπτης θα βρει ένα θεόρατο αιωνόβιο πλάτανο, στη σκιά του οποίου μπορεί να ξαποστάσει απολαμβάνοντας μια όμορφη θέα του χωριού από κάτω προς τα πάνω. Τα παρεκκλήσια της Ζωοδόχου Πηγής και του Αγάθωνος του Εφεσίου, όπου κατά την παράδοση έφτιαξε τη σκήτη του ο κομιστής της εικόνας της Παναγίας.
Ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδας βρίσκεται στην περιοχή “Καμπούδι” στην πάνω είσοδο του χωριού. Είναι ο δεύτερος μεγάλος ναός της Αγιάσου. Χτίστηκε το 1870 και είναι πιστό αντίγραφο της εκκλησίας της Παναγίας και των άλλων βασιλικών του 18ου αιώνα της Λέσβου. Έχει πολλές αξιόλογες εικόνες, μερικές από τις οποίες χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα. Άξιο μνείας είναι το καμπαναριό της εκκλησίας, μικρό και κομψό.
To κτιριακό συγκρότημα του Αναγνωστηρίου Αγιάσου «Η Ανάπτυξη», κιβωτός του λαϊκού μας πολιτισμού, που βρίσκεται στην πλατεία του Δημαρχείου (τέως σταθμού λεωφορείων) στην κάτω είσοδο του χωριού. Το Πνευματικό μας Κέντρο ιδρύθηκε το 1894 (εποχή Τουρκοκρατίας στη Λέσβο) και διαθέτει βιβλιοθήκη που φιλοξενεί πάνω από 20.000 τόμους βιβλίων, κινηματοθέατρο 300 θέσεων σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γ. Γιανουλέλλη και του ζωγράφου Γ. Τσαρούχη και Λαογραφικό Μουσείο, χτισμένο πάνω στα αρχιτεκτονικά πρότυπα του παραδοσιακού μας οικισμού, που φιλοξενεί Πινακοθήκη Λεσβίων Ζωγράφων και Μουσείο Λαϊκής Τέχνης.
Η Πλατεία της Αγοράς με το νεοκλασικό καφενείο “Καφενταρία”, που βρίσκεται πάνω από την εκκλησία της Παναγίας. Χώρος εξαιρετικά γραφικός, με πλακόστρωτο και μεταλλικές πέργκολες κατάφορτες από βαθίσκιωτα αναρριχητικά φυτά που γεφυρώνουν τις γύρω παρόδους, ο οποίος από τα πολύ παλιά χρόνια αποτελεί τον αφαλό του χωριού όπου χτυπά η καρδιά της κοινωνικής του ζωής.
Το γραφικό και πολυτραγουδισμένο Σταυρί, στη θέση όπου διασταυρώνεται ο κεντρικός ανηφορικός δρόμος της κωμόπολης με το γεφύρι που στεφανώνει ένας γερο-πλάτανος. Από κει κατηφορίζει για τον Ασώματο και την Καρήνη η ονομαστή «πατουμένη» (λιθόστρωτο μονοπάτι) που διασχίζει τον ελαιώνα. Στο παρακείμενο καφενεδάκι ξαποσταίνουν οι επισκέπτες απολαμβάνοντας ένα ούζο με εκλεκτά μεζεδάκια.
Στον παραδοσιακό οικισμό της Αγιάσου έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα ή ιστορικά διατηρητέα και έργα τέχνης, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω κτίρια, που αξίζει να επισκεφθείτε:
Το κτιριακό συγκρότημα του παλιού δημοτικού ελαιοτριβείου που βρίσκεται στη θέση «Καμπούδι» χαρακτηρίσθηκε ως διατηρητέο, γιατί πρόκειται για συγκρότημα κτιρίων που διαθέτει πολύ αξιόλογα χαρακτηριστικά παραδοσιακά αρχιτεκτονικά και μορφολογικά στοιχεία που θα πρέπει να διατηρηθούν γιατί αποτελούν τυπικά δείγματα τόσο της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής όσο και της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της περιοχής (Σχετική η αριθμ. ΔΠΑ/8359/98/21.1.99 απόφαση Υπουργού Αιγαίου που δημοσιεύτηκε στο 77/Δ΄/11.2.99 ΦΕΚ). Άρχισε να χτίζεται το 1879. Ήταν το τρίτο στη σειρά ατμοκίνητο ελαιοτριβείο του νησιού μας.
Το κτιριακό συγκρότημα του Παλαιού Ξενώνα ιδιοκτησίας Ιερού Προσκυνήματος Παναγίας Αγιάσου (“Χάνια”) που βρίσκεται κοντά στην πλατεία αγοράς χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, γιατί αποτελεί σημαντικό δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής του τόπου με νεοκλασικές μορφολογικές επιρροές και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής (Σχετική η αριθμ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/3318/3228/10.1.2000 απόφαση Υπουργού Πολιτισμού που δημοσιεύτηκε στο 114/Β΄/7.2.2000 ΦΕΚ).Το κτιριακό αυτό συγκρότημα τώρα αναπαλαιώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού (8η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων) με πιστώσεις του Γ΄ Κ.Π.Σ. Άρχισε να χτίζεται μετά την ανέγερση του σημερινού ναού της Παναγίας (1815), ανακαινίστηκε το 1857, καταστράφηκε από τη μεγάλη φωτιά του 1877 και ξαναχτίστηκε το μεν νότιο τμήμα του την περίοδο 1895-1898 το δε βόρειο το 1905. Σήμερα ανακαινίστηκε με πιστώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού.
Το κτίριο του Νέου Ξενώνα ιδιοκτησίας Ιερού Προσκυνήματος Παναγίας Αγιάσου που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, γιατί αποτελεί αξιόλογο δείγμα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής, σημαντικό για το χώρο της Αγιάσου και γενικότερα για την ιστορία της αρχιτεκτονικής (Σχετική η αριθμ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3322/54761/10.11.1999 απόφαση Υπουργού Πολιτισμού που δημοσιεύτηκε στο 2118/Β΄/6.12.1999 ΦΕΚ). Η κατάθεση του θεμέλιου λίθου έγινε το 1927 και η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε το 1931.
Το κτίριο “Καφενταρία” (καφενείο) ιδιοκτησίας Δήμου Αγιάσου, που βρίσκεται στην πλατεία αγοράς του χωριού, χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, γιατί αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχιτεκτονικής των αρχών του αιώνα με εμφανή νεοκλασικά στοιχεία στις όψεις και είναι συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής (Σχετική η αριθμ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3321/54764/ 10.11.1999 απόφαση Υπουργού Πολιτισμού που δημοσιεύτηκε στο 2218/ Β΄/6.12.1999 ΦΕΚ). Χτίστηκε το 1857, καταστράφηκε από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1877 και ανακαινίστηκε με τη χορηγία του Δημήτρη Μαλιάκα το 1879. Σήμερα ανακαινίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Τα τελευταία χρόνια χτίστηκε και το Δημαρχείο της Αγιάσου πάνω στα παραδοσιακά οικιστικά πρότυπα του χωριού (κεραμοσκεπή, σαχνισίνια, εξωτερική επένδυση με πέτρα κλπ) κι έγιναν έργα ανάπλασης της πλατείας που ανέδειξαν τον περιβάλλοντα χώρο που οδηγεί στον καταπράσινο Κήπο της Παναγίας και περιβάλλεται από εστιατόρια όπου ο επισκέπτης μπορεί να εκτιμήσει τη λαχταριστή ντόπια παραδοσιακή κουζίνα.
Φυσικά Θέρετρα
Καρήνη
Σε απόσταση εννιά χιλιομέτρων απ’ την Αγιάσο βρίσκεται η μαγευτική εξοχική τοποθεσία της Καρήνης, που αποτελεί πραγματική όαση μέσα στον απέραντο ελαιώνα. Μέσα στην οργιαστική βλάστηση των καρυδιών και των μπαξέδων και κάτω από τον παχύτατο ίσκιο των αιωνόβιων πλατανιών, ο επισκέπτης μπορεί να βρει τη γαλήνη και την ξεκούραση, να δροσιστεί από την αναβλύζουσα ζωογόνο πηγή κρύου και διαυγέστατου νερού που χύνεται σε μια παλιά ρωμαϊκή δεξαμενή, να γευματίσει στα γραφικά καφενεδάκια και να θαυμάσει την κουφάλα του γερο-πλάτανου όπου έζησε για κάποιο χρονικό διάστημα ο μεγάλος λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, που ζωγράφισε στον εξωτερικό τοίχο παρακείμενου κτίσματος τον Ερωτόκριτο, την Αρετούσα, τον Κατσαντώνη και το χορό του Ζαλόγγου. Σήμερα γίνονται εργασίες συντήρησης – διάσωσης των τοιχογραφιών αυτών από ειδικούς συντηρητές της 8ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ. Από την Καρήνη ξεκινά το λιθόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στον Ασώματο και στην Αγιάσο (η λεγόμενη “πατουμένη”). Η περιοχή της Καρήνης χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο μνημείο της φύσης με την αριθμ. 3801/11-8-2003 (ΦΕΚ 1231/Β΄/2003) απόφαση της Δ/νσης Δασών Περιφερείας Βορείου Αιγαίου και προτείνεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ να ενταχθεί στον κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών.
Αϊ Δημήτρης
Ένα χιλιόμετρο περίπου μετά τη διασταύρωση Αγιάσου-Πολιχνίτου, περνάμε μέσα από την κοιλάδα του Αι Δημήτρη, με το ομώνυμο ξωκλήσι, τους πανέμορφους μπαξέδες, τα γάργαρα τρεχούμενα νερά και τα γραφικά καφενεδάκια, που ζώνεται τριγύρω με το πηχτό πράσινο του πεύκου και της ελιάς. Στη θέση αυτή καταλήγει το ρέμα της Καρκαβούρας που χαρακτηρίζεται από την πλούσια παρόχθια βλάστηση και το επιβλητικό ανάγλυφο του εδάφους. Πηγάζει από το όρος Όλυμπος και έχει ιδιαίτερη οικολογική αξία, αφού εκατέρωθεν της κοίτης του αναπτύσσονται τρεις διαφορετικοί τύποι οικοτόπων ενταγμένων στο Δίκτυο Natura 2000.
Περισσότερα στο site του Αναγνωστηρίου Αγιάσου “Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ”
Πανηγύρια
Η Αγιάσος, μάνα του λεσβιακού λαϊκού πολιτισμού, γιόρταζε παλιότερα πολλά τοπικά πανηγύρια, που είχαν σχέση με το χριστιανικό εορτολόγιο και πατροπαράδοτα λαϊκά έθιμα. Δυστυχώς, όμως, η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα που συχνά αποτελεί τροχοπέδη της πηγαίας λαϊκής έκφρασης και δημιουργίας (παντοδυναμία του αστικού κέντρου, έλεγχος και προσδιορισμός της παράδοσης από φορείς, συλλόγους, «ειδικούς», επιρροή του τηλεοπτικού μηνύματος), η εμπορευματοποίηση της ψυχαγωγίας και γενικότερα οι ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών, εξάλειψαν πολλά απ’ αυτά.
Σήμερα, εκτός από το μεγάλο εμπορικό και θρησκευτικό πανηγύρι της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο, τα γιορταστικά έθιμα των Χριστουγέννων και του Πάσχα, τις ετήσιες καρναβαλικές εκδηλώσεις του τριημέρου της Αποκριάς, την αναβίωση των εθίμων «Κάψαλα-Κλήδονας», με ιδιαίτερη λαμπρότητα και μεγάλη συμμετοχή κόσμου γιορτάζεται ακόμα και το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στις 20 του Ιούλη. Τις εκδηλώσεις διοργανώνει ο Σύλλογος Καβαλαρέων Αγιάσου «Ο Προφήτης Ηλίας».
Ο Δήμος Αγιάσου βρίσκεται στο Νομό Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και αποτελείται από ένα μόνο δημοτικό διαμέρισμα (Αγιάσου), γιατί δεν έχει συνενωθεί με άλλους Ο.Τ.Α.
Σύμφωνα με την εθνική απογραφή πληθυσμού του έτους 2001 έχει πραγματικό πληθυσμό 2.587 κατοίκων. Αποτελείται από τέσσερις (4) οικισμούς με τον παρακάτω αντίστοιχο πληθυσμό:
-
- Αγιάσου 2.498
- Σανατορίου 68
- Καρήνης 18
- Μεγάλης Λίμνης 3
- ΣΥΝΟΛΟ: 2.587
Η Αγιάσος είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στις ανατολικές παρειές του όρους Όλυμπος (968 μ.) και έχει υψόμετρο γύρω στα 500 μ. Στην ορεινή – ημιορεινή περιφέρειά της ανήκουν εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης, δάση και απόκρημνες, δύσβατες περιοχές. Η συνολική έκταση της διοικητικής περιφέρειας του Δήμου Αγιάσου είναι 79.900 στρέμματα.
Ο οικισμός Αγιάσου είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός με το από 19.10/13-11-1978 Π.Δ. (ΦΕΚ 594/Δ΄/13-11-1978).
Η Αγιάσος δημιουργήθηκε στη θέση όπου έφτιαξε τη σκήτη του ο ιερομόναχος Αγάθων ο Εφέσιος, που ήρθε το 802 μ.Χ. από τα Ιεροσόλυμα φέρνοντας μαζί του το εικόνισμα της Παναγίας «Αγία Σιών» και άλλα ιερά κειμήλια. Εκεί το 1170 μ.Χ. χτίστηκε η πρώτη εκκλησία – μοναστήρι, γύρω από την οποία αναπτύχθηκε σταδιακά ο οικισμός.
Η οικονομία της συγκροτήθηκε γύρω από δύο κύριους άξονες : α) τη γεωργική παραγωγή και β) τη βιοτεχνία.
Αξιοθέατα
Η εκκλησία της Παναγίας, βασικός πόλος έλξης όλων των επισκεπτών. Είναι τρίκλιτη βασιλική, περιτριγυρισμένη από ψηλούς τοίχους, αφού παλιά ήταν μοναστήρι. Μέσα στον περίβολό της υπάρχουν το παρεκκλήσιο των Αγίων Αποστόλων, δύο Μουσεία (Βυζαντινό και Λαϊκό), χώροι υποδοχής και φιλοξενίας, αποθήκες, ενοικιαζόμενα καταστήματα, το κτιριακό συγκρότημα του παλιού ξενώνα 65 δωματίων, το Πνευματικό Κέντρο, το διώροφο ξενοδοχείο 14 δωματίων και 28 κλινών και το κωδωνοστάσιο.
Το Λαογραφικό Μουσείο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου που λειτουργεί στο χώρο της αυλής του. Εδώ υπάρχει μια εξομοίωση δωματίου παραδοσιακού Αγιασώτικου σπιτιού. Περιέχει, επίσης, πολύτιμα έργα λαϊκής τέχνης (κεντήματα, υφαντά, ενδυμασίες, παλιά χάλκινα οικιακά σκεύη κλπ), παλιά τιμαλφή από δωρεές πιστών (δακτυλίδια, βραχιόλια, σκουλαρίκια, κουλαγίνες, καρφίτσες, πόρπες κλπ.), παλιά νομίσματα κ.ά.
Το Εκκλησιαστικό Μουσείο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου που λειτουργεί επίσης στον περίβολό του. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια που εκεί εκτίθενται ο Σταυρός με το Τίμιο Ξύλο, τα ιερά λείψανα των αγίων, ιερά Ευαγγέλια και Σκεύη, παλιές κανδήλες (18ου αιώνα), χρυσό κεντητό επιτραχήλιο (16ου αιώνα), χρυσοκέντητα επιμάνικα, ο κεντητός επιτάφιος της Παναγιάς, κεντητά καλύμματα, ένα παλιό προσκυνητάρι, ένα παλιό βενετσιάνικο έπιπλο κ.ά..
Ο “Κήπος της Παναγίας”, μια καταπράσινη και ολόδροση περιοχή με το ιστορικό εξοχικό της κέντρο. Εδώ ο επισκέπτης θα βρει ένα θεόρατο αιωνόβιο πλάτανο, στη σκιά του οποίου μπορεί να ξαποστάσει απολαμβάνοντας μια όμορφη θέα του χωριού από κάτω προς τα πάνω. Τα παρεκκλήσια της Ζωοδόχου Πηγής και του Αγάθωνος του Εφεσίου, όπου κατά την παράδοση έφτιαξε τη σκήτη του ο κομιστής της εικόνας της Παναγίας.
Ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδας βρίσκεται στην περιοχή “Καμπούδι” στην πάνω είσοδο του χωριού. Είναι ο δεύτερος μεγάλος ναός της Αγιάσου. Χτίστηκε το 1870 και είναι πιστό αντίγραφο της εκκλησίας της Παναγίας και των άλλων βασιλικών του 18ου αιώνα της Λέσβου. Έχει πολλές αξιόλογες εικόνες, μερικές από τις οποίες χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα. Άξιο μνείας είναι το καμπαναριό της εκκλησίας, μικρό και κομψό.
To κτιριακό συγκρότημα του Αναγνωστηρίου Αγιάσου «Η Ανάπτυξη», κιβωτός του λαϊκού μας πολιτισμού, που βρίσκεται στην πλατεία του Δημαρχείου (τέως σταθμού λεωφορείων) στην κάτω είσοδο του χωριού. Το Πνευματικό μας Κέντρο ιδρύθηκε το 1894 (εποχή Τουρκοκρατίας στη Λέσβο) και διαθέτει βιβλιοθήκη που φιλοξενεί πάνω από 20.000 τόμους βιβλίων, κινηματοθέατρο 300 θέσεων σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γ. Γιανουλέλλη και του ζωγράφου Γ. Τσαρούχη και Λαογραφικό Μουσείο, χτισμένο πάνω στα αρχιτεκτονικά πρότυπα του παραδοσιακού μας οικισμού, που φιλοξενεί Πινακοθήκη Λεσβίων Ζωγράφων και Μουσείο Λαϊκής Τέχνης.
Η Πλατεία της Αγοράς με το νεοκλασικό καφενείο “Καφενταρία”, που βρίσκεται πάνω από την εκκλησία της Παναγίας. Χώρος εξαιρετικά γραφικός, με πλακόστρωτο και μεταλλικές πέργκολες κατάφορτες από βαθίσκιωτα αναρριχητικά φυτά που γεφυρώνουν τις γύρω παρόδους, ο οποίος από τα πολύ παλιά χρόνια αποτελεί τον αφαλό του χωριού όπου χτυπά η καρδιά της κοινωνικής του ζωής.
Το γραφικό και πολυτραγουδισμένο Σταυρί, στη θέση όπου διασταυρώνεται ο κεντρικός ανηφορικός δρόμος της κωμόπολης με το γεφύρι που στεφανώνει ένας γερο-πλάτανος. Από κει κατηφορίζει για τον Ασώματο και την Καρήνη η ονομαστή «πατουμένη» (λιθόστρωτο μονοπάτι) που διασχίζει τον ελαιώνα. Στο παρακείμενο καφενεδάκι ξαποσταίνουν οι επισκέπτες απολαμβάνοντας ένα ούζο με εκλεκτά μεζεδάκια.
Στον παραδοσιακό οικισμό της Αγιάσου έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα ή ιστορικά διατηρητέα και έργα τέχνης, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω κτίρια, που αξίζει να επισκεφθείτε:
Το κτιριακό συγκρότημα του παλιού δημοτικού ελαιοτριβείου που βρίσκεται στη θέση «Καμπούδι» χαρακτηρίσθηκε ως διατηρητέο, γιατί πρόκειται για συγκρότημα κτιρίων που διαθέτει πολύ αξιόλογα χαρακτηριστικά παραδοσιακά αρχιτεκτονικά και μορφολογικά στοιχεία που θα πρέπει να διατηρηθούν γιατί αποτελούν τυπικά δείγματα τόσο της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής όσο και της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της περιοχής (Σχετική η αριθμ. ΔΠΑ/8359/98/21.1.99 απόφαση Υπουργού Αιγαίου που δημοσιεύτηκε στο 77/Δ΄/11.2.99 ΦΕΚ). Άρχισε να χτίζεται το 1879. Ήταν το τρίτο στη σειρά ατμοκίνητο ελαιοτριβείο του νησιού μας.
Το κτιριακό συγκρότημα του Παλαιού Ξενώνα ιδιοκτησίας Ιερού Προσκυνήματος Παναγίας Αγιάσου (“Χάνια”) που βρίσκεται κοντά στην πλατεία αγοράς χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, γιατί αποτελεί σημαντικό δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής του τόπου με νεοκλασικές μορφολογικές επιρροές και είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής (Σχετική η αριθμ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/3318/3228/10.1.2000 απόφαση Υπουργού Πολιτισμού που δημοσιεύτηκε στο 114/Β΄/7.2.2000 ΦΕΚ).Το κτιριακό αυτό συγκρότημα τώρα αναπαλαιώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού (8η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων) με πιστώσεις του Γ΄ Κ.Π.Σ. Άρχισε να χτίζεται μετά την ανέγερση του σημερινού ναού της Παναγίας (1815), ανακαινίστηκε το 1857, καταστράφηκε από τη μεγάλη φωτιά του 1877 και ξαναχτίστηκε το μεν νότιο τμήμα του την περίοδο 1895-1898 το δε βόρειο το 1905. Σήμερα ανακαινίστηκε με πιστώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού.
Το κτίριο του Νέου Ξενώνα ιδιοκτησίας Ιερού Προσκυνήματος Παναγίας Αγιάσου που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, γιατί αποτελεί αξιόλογο δείγμα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής, σημαντικό για το χώρο της Αγιάσου και γενικότερα για την ιστορία της αρχιτεκτονικής (Σχετική η αριθμ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3322/54761/10.11.1999 απόφαση Υπουργού Πολιτισμού που δημοσιεύτηκε στο 2118/Β΄/6.12.1999 ΦΕΚ). Η κατάθεση του θεμέλιου λίθου έγινε το 1927 και η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε το 1931.
Το κτίριο “Καφενταρία” (καφενείο) ιδιοκτησίας Δήμου Αγιάσου, που βρίσκεται στην πλατεία αγοράς του χωριού, χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, γιατί αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχιτεκτονικής των αρχών του αιώνα με εμφανή νεοκλασικά στοιχεία στις όψεις και είναι συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής (Σχετική η αριθμ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3321/54764/ 10.11.1999 απόφαση Υπουργού Πολιτισμού που δημοσιεύτηκε στο 2218/ Β΄/6.12.1999 ΦΕΚ). Χτίστηκε το 1857, καταστράφηκε από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1877 και ανακαινίστηκε με τη χορηγία του Δημήτρη Μαλιάκα το 1879. Σήμερα ανακαινίζεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Τα τελευταία χρόνια χτίστηκε και το Δημαρχείο της Αγιάσου πάνω στα παραδοσιακά οικιστικά πρότυπα του χωριού (κεραμοσκεπή, σαχνισίνια, εξωτερική επένδυση με πέτρα κλπ) κι έγιναν έργα ανάπλασης της πλατείας που ανέδειξαν τον περιβάλλοντα χώρο που οδηγεί στον καταπράσινο Κήπο της Παναγίας και περιβάλλεται από εστιατόρια όπου ο επισκέπτης μπορεί να εκτιμήσει τη λαχταριστή ντόπια παραδοσιακή κουζίνα.
Φυσικά Θέρετρα
Καρήνη
Σε απόσταση εννιά χιλιομέτρων απ’ την Αγιάσο βρίσκεται η μαγευτική εξοχική τοποθεσία της Καρήνης, που αποτελεί πραγματική όαση μέσα στον απέραντο ελαιώνα. Μέσα στην οργιαστική βλάστηση των καρυδιών και των μπαξέδων και κάτω από τον παχύτατο ίσκιο των αιωνόβιων πλατανιών, ο επισκέπτης μπορεί να βρει τη γαλήνη και την ξεκούραση, να δροσιστεί από την αναβλύζουσα ζωογόνο πηγή κρύου και διαυγέστατου νερού που χύνεται σε μια παλιά ρωμαϊκή δεξαμενή, να γευματίσει στα γραφικά καφενεδάκια και να θαυμάσει την κουφάλα του γερο-πλάτανου όπου έζησε για κάποιο χρονικό διάστημα ο μεγάλος λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, που ζωγράφισε στον εξωτερικό τοίχο παρακείμενου κτίσματος τον Ερωτόκριτο, την Αρετούσα, τον Κατσαντώνη και το χορό του Ζαλόγγου. Σήμερα γίνονται εργασίες συντήρησης – διάσωσης των τοιχογραφιών αυτών από ειδικούς συντηρητές της 8ης Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ. Από την Καρήνη ξεκινά το λιθόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στον Ασώματο και στην Αγιάσο (η λεγόμενη “πατουμένη”). Η περιοχή της Καρήνης χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο μνημείο της φύσης με την αριθμ. 3801/11-8-2003 (ΦΕΚ 1231/Β΄/2003) απόφαση της Δ/νσης Δασών Περιφερείας Βορείου Αιγαίου και προτείνεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ να ενταχθεί στον κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών.
Αϊ Δημήτρης
Ένα χιλιόμετρο περίπου μετά τη διασταύρωση Αγιάσου-Πολιχνίτου, περνάμε μέσα από την κοιλάδα του Αι Δημήτρη, με το ομώνυμο ξωκλήσι, τους πανέμορφους μπαξέδες, τα γάργαρα τρεχούμενα νερά και τα γραφικά καφενεδάκια, που ζώνεται τριγύρω με το πηχτό πράσινο του πεύκου και της ελιάς. Στη θέση αυτή καταλήγει το ρέμα της Καρκαβούρας που χαρακτηρίζεται από την πλούσια παρόχθια βλάστηση και το επιβλητικό ανάγλυφο του εδάφους. Πηγάζει από το όρος Όλυμπος και έχει ιδιαίτερη οικολογική αξία, αφού εκατέρωθεν της κοίτης του αναπτύσσονται τρεις διαφορετικοί τύποι οικοτόπων ενταγμένων στο Δίκτυο Natura 2000.
Περισσότερα στο site του Αναγνωστηρίου Αγιάσου “Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ”
Πανηγύρια
Η Αγιάσος, μάνα του λεσβιακού λαϊκού πολιτισμού, γιόρταζε παλιότερα πολλά τοπικά πανηγύρια, που είχαν σχέση με το χριστιανικό εορτολόγιο και πατροπαράδοτα λαϊκά έθιμα. Δυστυχώς, όμως, η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα που συχνά αποτελεί τροχοπέδη της πηγαίας λαϊκής έκφρασης και δημιουργίας (παντοδυναμία του αστικού κέντρου, έλεγχος και προσδιορισμός της παράδοσης από φορείς, συλλόγους, «ειδικούς», επιρροή του τηλεοπτικού μηνύματος), η εμπορευματοποίηση της ψυχαγωγίας και γενικότερα οι ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών, εξάλειψαν πολλά απ’ αυτά.
Σήμερα, εκτός από το μεγάλο εμπορικό και θρησκευτικό πανηγύρι της Παναγίας το Δεκαπενταύγουστο, τα γιορταστικά έθιμα των Χριστουγέννων και του Πάσχα, τις ετήσιες καρναβαλικές εκδηλώσεις του τριημέρου της Αποκριάς, την αναβίωση των εθίμων «Κάψαλα-Κλήδονας», με ιδιαίτερη λαμπρότητα και μεγάλη συμμετοχή κόσμου γιορτάζεται ακόμα και το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία στις 20 του Ιούλη. Τις εκδηλώσεις διοργανώνει ο Σύλλογος Καβαλαρέων Αγιάσου «Ο Προφήτης Ηλίας».