Τόπος

Του Μάκη Αξιώτη

Ένας απέραντος ελαιώνας που κατηφορίζει από τα υψηλά βουνά, καταλαμβάνει τους λόφους και γεμίζει τις ρεματιές, καταλήγοντας στον μεγάλο κάμπο. Είναι η Γέρα. Χαμηλά τα λιόδεντρα. “αυτά τα πανάρχαια, γαλήνια δέντρα” του Ηλία Βενέζη φτάνουν ως τη θάλασσα και της ρίχνουν την σκιά τους. Η θάλασσα το αφρισμένο Αιγαίο με τις ρότες των πολιτισμών χτυπά τα βράχια και εισχωρεί στους πανέμορφους όρμους των νότιων παραλίων. Ενώ στα ανατολικά “ο κόλπος των ελαιώνων” τα άλλα “νερά της Γέρας” καθρεφτίζει τα “πέντε” (έξη πια) ν’ανάβουνε χωριά, τον Παπάδο, τον Πλακάδο, τον Παλαιόκηπο, τον Σκόπελο και το Πέραμα…. εξουσία και κλήρος της γενιάς του Οδυσσέα Ελύτη. Έχει και πεύκα η Γέρα, αμέτρητα πεύκα, δάσος ολόκληρο. Πως ήταν να λείπει γλυκειά απόχρωση αυτού του πράσινου, απόλυτο συνταίριασμα του στον πίνακα με γκρίζο και το αργυρό της ελιάς. Που ρέει μέσα του το μωβ των ερεικώνων και ξεπηδά, πολύτροπα η λαχανιά πινελιά της λεύκας στο κάμπο και η μαυροπράσινη λόγχη του κυπαρισσιού στους λόφους. Έχει και πλατάνια και ιτιές και κισσό και κυκλάμινα παντού η Γέρα, που ακολουθούν την φιδογύριστη πορεία των ποταμών της και φλογίζουν την γαλάζια ασβεστόπετρα των βουνών της. Είναι λοιπόν η Γέρα ένας τόπος που ορίζεται από τα βουνά της και τα νερά του κόλπου της και του Αιγαίου. Η ελιά η μοίρα του ανθρώπου της, η θάλασσα η αλμύρα του πεπρωμένου της που συμβαδίζει με αυτήν του νησιού, της πανέμορφης Λέσβου.

Η περιφέρεια του Δήμου Γέρας σχηματίζει ένα νοερό ορθογώνιο γης. Ανατολικά καταλήγει στα νερά του κόλπου που πήρε το όνομά της. Από το μπουγάζι του έως τον Άγιο Θεράποντα, που αρχίζει ο Δήμος Ευεργέτουλα. Στα Βόρεια τα λιόφυτα υψώματα έρχονται σε επαφή και συνέχεια με του Κάτου Τρίτους και της Μυχούς. Από εδώ και η επικοινωνία με το υπόλοιπο νησί. Δυό ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι μπαλκόνι ομορφιάς και ο άλλος δίπλα στην υγρή ομορφιά, οδηγούν στον κάμπο του Ευεργέτουλα. Στα νότια, βράχια από μάρμαρα και σχιστόλιθο σχηματίζουν απόκρημνες ακτές και ακρωτήρια (Όρος, Ντάλαντος, Κοπέλα) που βυθίζονται στο βαθυγάλαζο πέλαγος αφήνοντας ανάμεσά τους πανέμορφους όρμους όπου η ελιά κυριαρχεί παντού (Μυρσίνια, Λιγονάρι, Τσαφ, Τάρτι, Φαρά, Γιαλιώτισσα, Ιλεύκος). Εδώ η επικράτεια φθάνει μέχρι το μικρό λιμανάκι του Αυλακιού. Από εδώ και πέρα τον λόγο έχει ο Δήμος Πλωμαρίου. Σ’αυτήν την περιοχή, ένα δαιδαλώδες δίχτυ από δρόμους φέρνει τελικά στον Άγιο Ισίδωρο. Η πραγματική επικοινωνία όμως γίνεται από την ρεματιά που χαράξανε τα νερά, μια διαδρομή μοναδική κάτω από πλατάνια και πλάι στην μυρσινιά και τη ροδοδάφνη. Από εδώ, τούτο το πέρασμα, τώρα ασφαλτοστρωμένο, οδηγούσε στο Πλωμάρι.

Το συμπλήρωμα όμως της ομορφιάς απλώνεται στα δυτικά όρια του Δήμου. Εκεί υψώνονται οι κορφές οι πέτρινες των βουνών που χωρίζουν τη Γέρα από την Αγιάσο. Εκεί επάνω αρχίζει το μοναδικό τοπίο της καστανιάς, της κερασιάς και του πεύκου που χαρακτηρίζει τον Λεσβιακό Αγιασώτικο Όλυμπο. Με υψηλότερο το Πετροβούνι (755μ) που σαν τείχος από λευκωπά βράχια κλείνει τον ορίζοντα έχοντας Ν.Α. το Περιστέρι (Στρόβιλος 648μ), ορίζονται τα δυτικά όρια του Δήμου. Άλλοι πέτρινοι όγκοι χαρακτηριστικοί είναι το τραπεζοειδές «Παλαιόκαστρο» (405μ) δυτικά του Πλακάδου και το μακρόστενο «Όρος» (340μ) στην γωνιά της εισόδου του κόλπου της Γέρας προς τα νότια παράλια. Τα νερά που μαζεύονται σ’ αυτά τα βουνά σχηματίζουν δύο ποτάμια κυρίως και πολλούς μικρούς χειμάρους. Και τα δύο εκβάλουν στην παραλία του κόλπου, το ένα στην Ευρειακή και το άλλο κοντά στο Μάρμαρο.